خرخاکی

خرخاکی یا گوخدا (گاوخدا) (به انگلیسی: Woodlouse) سخت پوستی است که 7جفت پا، پوسته ای سخت و بندبند و شاخک هایی دراز دارد. خرخاکی ها جزو معدود سخت پوستانی هستند که دائماً در خشکی زندگی می کنند. شاخک هایی که روی سر خرخاکی ها قرار دارد به آنها در پیدا کردن راه کمک می کند همچنین با کمک آنها می تواند بوی مواد شیمیایی را حس کند (توسط گیرنده های موجود در انتهای شاخک ها). 

 

خرخاکی ها بیشتر از فضولات حیوانی، کپک، و پسماندهای گیاهان و غیره تغذیه می‌کنند. خرخاکی ها متعلق به زیر راسته خرخاکیان (به انگلیسی: Oniscidea) از راسته جورپایان با بیش از ۵ گونه شناخته شده هستند. نوعی از خرخاکی که خانواده خرخاکی های گلوله ای (به انگلیسی: Armadillidiidae) را تشکیل می دهند در موقع برخورد با خطر خود را گلوله می کند.

 

خرخاکی در مکان هایی که رطوبت وجود دارد زندگی می کنند وجود خرخاکی در خانه به شما وجود رطوبت در خانه را هشدار می دهد. زیرا خرخاکی برای زنده ماندن به رطوبت نیاز دارد. خرخاکی ها به سرعت تکثیر می شوند.

 

آشنایی با خرخاکی ها

 

شاخک های کوچک انتهایی خرخاکی که یوروپاد نام دارند در امر هدایت او نقش دارند و همچنین برخی گونه های خرخاکی به وسیله همین شاخک ها از خود ماده ای ترشح می کنند تا شکارچیان را دور سازند.

 

خرخاکی ها همراه غذای خود آب هم می نوشند، اما میتوانند علاوه بر دهان خود آب را از طریق یوروپادها هم بنوشند. هنگام نوشیدن آب با یوروپادها آنها را به هم می فشارند و روی سطح مرطوب قرار داده و آب می نوشند.

 

خرخاکی همچنین می تواند از طریق اسکلت خارجی خود در مناطق با رطوبت بالا بخار آب را جذب کند در حقیقت آنها مدت طولانی در مناطق مرطوب می مانند و پس از اینکه سیراب شدند تمایل دارند به مناطقی که رطوبت کمتری دارند بروند.

خرخاکی نر توسط باکتری به نام وُلباخیا به نوع ماده (مونث) تبدیل می شود این باکتری روی هورمون های مردانه تاثیر گذاشته و آنها را به هم می ریزد.

 

وقتی این باکتری توسط سیتوپلاسم سلول های تخم به نسل بعد منتقل می شود این به معنی شانس بهتر وُلباخیا برای زنده ماندن است چون تمامی خرخاکی های نسل بعد ماده بود و همه آلوده به این باکتری هستند پس وُلباخیا شانس انتقال به نسل سوم را هم داراست.

 

عمر خرخاکی حدود سه سال است که در برخی ممکن است به چهار سال هم برسد.

با وجود اندازه کوچک و پوسته سخت و توانایی گلوله شدن هنگام خطر اما خرخاکی شکارچیان زیادی دارد از جمله: عنکبوت ها، وزغ، هزارپا،حشره خوار (پستانداری شبیه موش) و ….

 

خرخاکی ها در محیط مرطوب زندگی می کنند

تغدیه و فوائد خرخاکی :

این موجودات  بیشتر از فضولات حیوانی، پسماندهای گیاهی و برگ های افتاده گیاهان و حتی از قارچ ها تغذیه می کند.

خرخاکی معمولا آفت به حساب نمی آید.

 

حتی به گفته بعضی وجود این بندپایان در خاک مانند کرم خاکی باعث ایچاد حفره هایی در خاک و کمک به تهویه خاک می کند.

همین طور با تجزیه مواد در نتیجه باعث تولید کمپوست در خاک می شود.

 

خرخاکی ها هنگام ترس گلوله می شوند

 

راه های از بین بردن خرخاکی :

وجود خرخاکی در گلدان می تواند به گیاهان شما آسیب برساند، زیرا در خاک گلدان مواد غذایی زیادی وجود ندارد از ریشه ی گیاه تغذیه می کند و باعث خسارت و آسیب به ریشه ی گیاه می شود.

 

اگر خرخاکی برای شما مزاحمتی ایجاد کرده و سبب خسارت به گیاه شما می شود و قصد مبارزه با آن را دارید مقداری از سم سوین را به نسبت 1 قاشق مرباخوری در یک لیتر آب حل کنید.

 

محلول بدست آمده را به عنوان آب آبیاری روی سطح خاک استفاده کنید تا از شر آنها خلاص شوید.

 

برای جلوگیری از رشد و تکثیر خرخاکی ها اولین کار این است که رطوبت را در خانه از بین ببرید. 

 

برگ هایی که بیرون خانه هستند را جمع آوری کرده و دور بریزید و قسمت های مرطوب مثلا ناودان را از برگ ها خالی کنید. شکاف های درز پنجره را با درزگیر یا بتونه مسدود کنید. گلدان ها را از لبه پنجره ها بردارید و به مکانی دورتر انتقال دهید.

 

آیا خرخاکی ها برای انسان مضر هستند ؟

خرخاکی ها موجودات بی آزار و مفیدی هستند. آنها هیچ گونه بیماری را منتقل نمی کنند و ضرری برای انسان ندارند.